Anders maar niet minder

Ik ben opgegroeid in een warm en sociaal nest. Mijn moeder, een oud-leerkracht uit het buitengewoon onderwijs, werkt al jaren in de gehandicaptenvereniging van ons dorp en stond mee aan de wieg van dagcentrum Markdal, een dagopvang voor volwassenen met een mentale beperking, waarover ik al eerder berichtte.

Toen ik afstudeerde aan de lerarenopleiding, bestond mijn eindwerk uit een project om in de 3de graad basisonderwijs (groep 7-8) te werken rond mensen met een beperking. Verschillende jaren gebruikte ik dit project in het vijfde leerjaar. Heel wat mensen kwamen tijdens deze projectweek vertellen over hun beperking, of over die van hun kind. Markdal was vlakbij onze school, dus gingen we daar ook meewerken: samen SMOG leren, netballen, wafels bakken, kaarsen gieten, snoezelen... Nieuwsgierig zijn mag, zéker in Markdal. Vragen stellen mag ook. Om open en onbevangen te kunnen omgaan met mensen met een beperking, moet je handicaps bespreekbaar kunnen maken. Hoe jonger de kinderen zijn, hoe minder vooroordelen of angsten ze meedragen.

Daarom paste ik dit jaar het project ook aan voor de tweede graad basisonderwijs (groep 5-6). Het pakket bestaat uit enkele lessen.
 

Les 1: Iedereen is anders
Aan de hand van foto's wordt het anders-zijn besproken. Wie is anders dan jou? Wie is ongeveer hetzelfde? Wat kan er anders zijn tussen mensen? Hoe zit het dan met tweelingen? Zijn die hetzelfde? Wat maakt jou zo bijzonder en uniek? Wat kan jij heel goed? Waar heb je moeite mee? Wat vind je soms lastig aan jezelf? Hoe ga je daarmee om?
Besluit: Iedereen is anders, uiterlijk maar ook innerlijk. We hebben andere dromen, verlangens, gedachten. Iedereen heeft mogelijkheden, maar iedereen heeft ook beperkingen.
 

Les 2: Een beperking, wat betekent dat?
Elke mens heeft mogelijkheden, maar ook beperkingen. Sommige mensen hebben een zware beperking. Ze kunnen niet genezen door medicijnen of een operatie en ze moeten hun leven vaak aanpassen.
Wie op de foto's heeft zo'n beperking? Zie je hun beperking? Zouden ze ook mogelijkheden hebben? Samen ontdekken we de soorten beperkingen: auditief, visueel, mentaal en fysiek.
NB: Ik koos bewust voor deze 'sobere' onderverdeling, hoewel het in realiteit natuurlijk niet zo eenvoudig is. Ook een sociale beperking zoals autisme zou hierin zijn plaats kunnen vinden.
Besluit: Er bestaan veel soorten beperkingen. Mensen met een beperking zijn anders, maar niet minder. Ook zij hebben veel mogelijkheden.


Les 3: Hoekenwerk
Deze activiteit bestaat uit 4 lessen van ongeveer 50 minuten. De kinderen werken in groepjes, elke les werken ze in één hoek. In elke hoek staat 1 beperking centraal. De kinderen gaan zelf ontdekken en een beetje ervaren wat het betekent om een fysieke, visuele, mentale of auditieve beperking te hebben. Welke mogelijkheden zijn er? Welke moeilijkheden?
In de hoek ligt een activiteitenkaart en het nodige materiaal. We werken opnieuw volgens de CLIM-methode, waarbij elke leerling een rol krijgt: organisator, verslaggever, materiaalmeester, planner en bemiddelaar.


Les 4: Meedoen in dagcentrum Markdal
Vlakbij onze school is een dagcentrum voor volwassenen met een mentale beperking. De kinderen zien hen vaak, want enkele van hen helpen bij ons op school in de eetzaal.
De kinderen krijgen een rondleiding in het dagcentrum. Ze mogen vragen stellen en ontdekken hoe hier gewerkt wordt. Daarna gaan ze samen met de gasten sporten, snoezelen, wafels bakken of smog leren.

Les 5: Bezoek
Bij zo'n project moet er natuurlijk ook een ervaringsdeskundige op bezoek komen. Wij ontvangen elk jaar Gusta. Zij is blind, kan goed vertellen en brengt veel hulpmiddelen mee die het leven voor haar makkelijker maken. Maar ook de ouders van een gehandicapt kindje, of een opvoedster die met mensen met een beperking werkt, kunnen boeiende gasten zijn.
Het is fijn en geruststellend om iemand uit te nodigen die je als leerkracht kent. Zo kan je van tevoren het gesprek ook goed voorbereiden. Ken je niemand die wil/kan? Informeer eens bij de lokale vereniging voor mensen met een beperking. Zij kunnen je vaak in contact brengen met sprekers die wel vaker voor de klas staan.

Aanvullende lessen
Natuurlijk hoeft het niet te blijven bij deze 5 activiteiten.
- Het boek 'Malus' van Marc De Bel biedt prachtige mogelijkheden om te werken rond 'anders zijn'.
- Er zijn ook heel wat kinderboeken, liedjes of gedichten over diversiteit en handicaps, waarmee je aan de slag kan gaan. Een beknopte literatuurlijst volgt later.
- Met grotere kinderen kan ook gewerkt worden rond inclusie, of rond omgaan met mensen met een beperking.
- Op onze yurlspagina proberen we zoveel mogelijk filmpjes, verhalen en oefeningen te plaatsen.
- We maken ook telkens een projectkrant rond dit thema, net als echte journalisten.

Wil je nog meer weten? Wil je graag de lessen ontvangen? Heb je interesse in de correctiesleutels? Krijg je graag de foto's van les 1 en 2 in je mailbox?
En zéér belangrijk: Heb je zelf nog fijne ideeën om rond beperkingen te werken?
Plaats dan een reactie of stuur via Twitter een DM  naar @juf_hilde.